ណូបែល គឺ​ជា​ពាន​រង្វាន់​កិត្តិយស​លំដាប់​ខ្ពស់​មួយ​របស់​ពិភពលោក ដែល​ត្រូវ​ប្រគល់​ជូន​ដល់​បុគ្គល​មាន​ស្នាដៃ​ជារៀងរាល់​ឆ្នាំ។

ពាន​រង្វាន់នេះ ត្រូវបានបែងចែកជា៦​គឺ ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​រូបវិទ្យា ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​គីមីវិទ្យា ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​វេជ្ជសាស្ត្រ ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​អក្សរសាស្ត្រ ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​សេដ្ឋកិច្ច-វិទ្យាសាស្ត្រ និង​ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​សន្តិភាព។2022 Nobel Prizes: List of Winners - The New York Times

ពានរង្វាន់​ទាំង​អស់​នេះ បង្កើត​ឡើង​ដើម្បី​លើក​ទឹក​ចិត្ត​បុគ្គល​ទាំង​ឡាយ​ដែល​សម្រេច​បាន​ជោគជ័យ​យ៉ាង​ធំធេង ជា​ប្រយោជន៍​ដល់​ជាតិ និងពិភពលោក។ លើសពីនេះទៅទៀត ក៏ដើម្បីលើកកម្ពស់​ការ​ស្រាវជ្រាវ ការ​បង្កើត​ថ្មី ការ​​ជួយ​សង្គម អភិវឌ្ឍ​វិស័យ​អប់រំ ផ្សព្វផ្សាយ​សន្តិភាព និង​កាត់​បន្ថយ​ជម្លោះ​នៅ​លើ​ពិភពលោក​ផង​ដែរ។

ពាន​រង្វាន់​ណូបែល បង្កើត​ឡើង​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៨៩៥ ក្រោម​គំនិត​ផ្ដួច​ផ្ដើម​របស់​លោក Alfred Nobel ដែល​ជា​អ្នក​គីមីវិទ្យា និង​វិស្វករ​ជន​ជាតិ​ស៊ុយអែត។ ពាន​រង្វាន់ ​៥​ផ្នែក ត្រូវ​បាន​ប្រគល់​ជូន​​ដំបូង​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩០១ លើក​លែង​តែ​ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​សេដ្ឋកិច្ច-វិទ្យាសាស្ត្រ ដែល​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ក្រោយ​គេ​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៦៨។ ពិធី​ប្រគល់​ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​សន្តិភាព ត្រូវ​ប្រារព្ធ​ឡើង​នៅ​រាជធានី Oslo ប្រទេស​ន័រវែស ចំណែក​ឯ​ពាន​រង្វាន់ ៥​ផ្នែក​ទៀត ធ្វើ​ឡើង​នៅ​រាជធានី Stockholm ប្រទេស​ស៊ុយអែត។Alfred Nobel and the Legacy of the Nobel Prize

ដោយឡែកចំពោះការសម្រេច​ផ្ដល់​ជយលាភី​ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​ទាំង​៦​នេះ ត្រូវបានបែងចែកជា ៤៖

  1. ជ័យលាភី​​ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​រូបវិទ្យា ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​គីមីវិទ្យា និង​ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​សេដ្ឋកិច្ច-វិទ្យាសាស្ត្រ ត្រូវ​សម្រេច​ផ្ដល់​ដោយ រាជបណ្ឌិត​សភា​វិទ្យាសាស្ត្រ​ស៊ុយអែត
  2. ​ជ័យ​លាភី​ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​វេជ្ជសាស្ត្រ ត្រូវ​សម្រេច​ផ្ដល់​ដោយ សភា​ណូបែល​នៅ​វិទ្យាស្ថាន Karolinska នៃ​ប្រទេស​ស៊ុយអែត
  3. ជ័យ​លាភី​ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​អក្សរសាស្ត្រ ត្រូវ​សម្រេច​ផ្ដល់​ដោយ បណ្ឌិត​សភា​ស៊ុយអែត
  4. ជ័យ​លាភី​ពានរង្វាន់​ណូបែល​សន្តិភាព ត្រូវ​សម្រេច​ដោយ គណៈកម្មការ​ណូបែល​ប្រទេស​ន័រវែស

ប្រភព: Wikipedia