អន្តរជាតិ៖ អ្នកស្រាវជ្រាវបានព្យាករណ៍ថា ខ្ពង់រាបទីបេ (Qinghai-Tibet) នឹងរងផលប៉ះពាល់ដោយការរលាយនៃដីកក ដូចជាការដួលរលំ សំណឹក និងវាលខ្សាច់។
ការរលាយនៃ permafrost នៅលើខ្ពង់រាបទីបេ នៅហិម៉ាឡៃយ៉ាកើតឡើងពីរដងលឿនជាងមធ្យមភាគពិភពលោកក្នុងប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ថ្មីៗនេះ ដែលគំរាមកំហែងដល់ស្ថិរភាពនៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងស្រុក។ នេះបើយោងតាមការស្រាវជ្រាវដែលបានចេញផ្សាយកាលពីខែតុលាក្នុងទស្សនាវដ្ដី Nature Communications Earth & Environment។ ការរលាយនេះនាំឱ្យមានតម្រូវការក្នុងការជួសជុលនិងជំនួសហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធកើនឡើង ការប៉ាន់ប្រមាណ៣៨ភាគរយ នៃផ្លូវថ្នល់ ៣៩ភាគរយ នៃផ្លូវរថភ្លើង និងបណ្តាញអគ្គិសនី ២១ភាគរយនៃអគារត្រូវបានគំរាមកំហែងដោយការរលាយទឹកកកនៅឆ្នាំ២០៥០ ។
ខ្ពង់រាបទីបេ មានផ្ទៃដីជាង២.៥លានគីឡូម៉ែត្រការ៉េ ប្រហែលប្រាំដងនៃផ្ទៃដីរបស់ប្រទេសបារាំង ដែលលាតសន្ធឹងពីភាគខាងលិចប្រទេសចិនទៅកាន់ប្រទេសប៉ាគីស្ថាន រួមទាំងផ្នែកខ្លះនៃប្រទេសនេប៉ាល់ ឥណ្ឌា ភាគខាងកើតតាហ្ស៊ីគីស្ថាន និងភាគខាងត្បូង Kyrgyzstan ។ នៅពេលដែលឥទ្ធិពលនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុបង្កើនសីតុណ្ហភាពពិភពលោក ការសាយភាយជុំវិញពិភពលោកចាប់ផ្តើមរលាយក្នុងអត្រាយ៉ាងលឿន។ ដីមានលំនឹងតិច និងងាយស្រួលផ្លាស់ទី។ យោងតាមលោក Mathieu Morlighem សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រផែនដីនៅសាកលវិទ្យាល័យកាលីហ្វ័រញ៉ា ឡូសអេនជឺលេស បាននិយាយថា កន្លែងជាច្រើនបានជួបប្រទះនឹងការដួលរលំដ៏ធំ បង្កើតជារណ្ដៅនៅលើផ្ទៃផ្លូវ ប៉ះពាល់ដល់អាកាសយានដ្ឋាន ផ្លូវរថភ្លើង បំពង់បង្ហូរប្រេង និងសូម្បីតែផ្ទះ។
នៅចុងបញ្ចប់នៃដំណើរការរលាយ ការបាត់បង់ទឹកដីនឹងឈានដល់កម្រិតមួយដែលបណ្តាលឱ្យបឹងស្ងួតយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ ការសង្កេតតាមផ្កាយរណប និងការអង្កេតលើដីបង្ហាញថា និន្នាការនេះកំពុងលាតសន្ធឹងលើតំបន់ permafrost នៅអឌ្ឍគោលខាងជើង រួមទាំងខ្ពង់រាបទីបេផងដែរ។
ជាពិសេសនៅលើខ្ពង់រាបទីបេ ទឹកកកពីដីកក ផ្ទាំងទឹកកក និងបឹងទឹកសាបដែលមានកម្ពស់ខ្ពស់ហូរចូលទៅក្នុងទន្លេវែងបំផុតទាំងបីនៅអាស៊ី ដែលជាប្រភពទឹកសំខាន់សម្រាប់ប្រហែល ២០ភាគរយ នៃចំនួនប្រជាជនពិភពលោក។ សំណើមពីបឹង និងស្ទ្រីមខ្ពស់ក៏ជួយរក្សាប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីនៃវាលស្មៅពាក់កណ្តាលស្ងួតផងដែរ។ ប្រសិនបើដីកក និងផ្ទាំងទឹកកកនៅតែបន្តរលាយ នោះទន្លេនៅទូទាំងខ្ពង់រាបនឹងចាប់ផ្តើមរីងស្ងួត ដែលរួមចំណែកដល់ការហូរច្រោះដី និងចុងក្រោយក្លាយជាវាលខ្សាច់ដែលអាចកាត់បន្ថយទឹកភ្លៀង និងព្រិលធ្លាក់ ដែលនាំឱ្យការផ្គត់ផ្គង់ទឹកធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ៕
