គួរឲ្យសោកស្ដាយ! ៨៤% នៃផ្កាថ្មសរុបទូទាំងពិភពលោកកំពុងរងការបំផ្លាញដោយសារទឹកសមុទ្រឡើងកំដៅ

ផ្កាថ្មប្រែពណ៌ជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ធំមួយដែលបង្ករការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលកំណត់ត្រានៃប៉ះពាល់ដល់បានកើនឡើងរហូតដល់ ៨៤ភាគរយ នៃថ្មប៉ប្រះទឹកនៅទូទាំងពិភពលោកចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ ២០២៣ មក។ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានចាត់ទុកការវិបត្តិនេះថាជាការកើនឡើងនៃសីតុណ្ហភាពនៃមហាសមុទ្រដែលបណ្តាលមកពីការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ ដែលបង្ហាញពីផលប៉ះពាល់ផ្ទាល់នៃសកម្មភាពរបស់មនុស្សលើប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីសមុទ្រ។

ផ្កាថ្មដែលមានសារៈសំខាន់ជាច្រើនចំពោះជីវចម្រុះក្នុងសមុទ្របានទទួលរងការប្រែពណ៌ ដោយសាភាពតានតឹងពីកំដៅបានបង្ខំឱ្យពួកវាបណ្តេញសារាយដែលធាប់តែផ្តល់ជាអាហារ និងពណ៌ដ៏រស់រវើក។ ការប៉ះពាល់យូរទៅនឹងសីតុណ្ហភាពខ្ពស់បានបំផ្លាញប្រភេទផ្កាថ្មដែលអត់ធន់ ដែលធ្វើឱ្យតំបន់មួយចំនួនមានគម្របផ្កាថ្មរស់តិចតួចបំផុត។

វិបត្តិនេះគំរាមកំហែងមិនត្រឹមតែជីវិតសត្វសមុទ្រប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏មានសហគមន៍ឆ្នេររាប់លាននាក់ដែលពឹងផ្អែកលើថ្មប៉ប្រះទឹកសម្រាប់អាហារ ការការពារព្យុះ និងការចិញ្ចឹមជីវិតតាមរយៈការនេសាទ និងទេសចរណ៍ផងដែរ។ នៅសីតុណ្ហភាព ១.៥ អង្សាសេ នៃការកើនឡើងកំដៅផែនដី អ្នកជំនាញព្យាករណ៍ថា ៧០ ទៅ ៩០ភាគរយ នៃផ្កាថ្មប្រហែលជាមិនអាចរស់បានទេ ព្រោះសីតុណ្ហភាពខ្ពស់នាំឱ្យផ្កាថ្មប្រែពណ៌ និងស្លា ប់។ ប្រសិនបើកំដៅកើនឡើងដល់ ២អង្សាសេ នោះផ្កាថ្មស្ទើរតែទាំងអស់អាចបាត់បង់ទាំងស្រុង។

គោលនយោបាយអាកាសធាតុបច្ចុប្បន្នអាចបណ្តាលឱ្យមានការកើនឡើងកំដៅរហូតដល់ ៣.១ អង្សាសេនៅឆ្នាំ ២១០០ ។ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងហានិភ័យដែលកើនឡើងនោះអង្គកា NOAA បានពង្រីកកម្រិតប្រកាសអាសន្នរបស់ខ្លួនដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃព្រឹត្តិការណ៍នេះ។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងអភិរក្ស និងសកម្មភាពបន្ទាន់ៗលើការប្រែប្រួលអាកាសធាតុគឺជាការចាំបាច់ដើម្បីការពារការបាត់បង់នូវមហន្តរាយនៃប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីសំខាន់ៗទាំងនេះ។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ការប្រែពណ៌ផ្កាថ្មកើតឡើងជាចម្បងដោយសារតែភាពតានតឹងផ្នែកបរិស្ថាន ហើយមូលហេតុចម្បងត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់យ៉ាងជិតស្និទ្ធទៅនឹងសកម្មភាពរបស់មនុស្ស និងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ទាំងនេះគឺជាកត្តាសំខាន់ៗ៖

១ ការកើនឡើងសីតុណ្ហភាពទឹកសមុទ្រ៖ ដែលជារឿយៗបណ្តាលមកពីការឡើងកំដៅផែនដី។ សីតុណ្ហភាពខ្ពស់សង្កត់លើផ្កាថ្ម បង្ខំឱ្យវាបណ្តេញសារាយ (zooxanthellae) ដែលផ្តល់សារធាតុចិញ្ចឹម និងពណ៌រស់រវើករបស់វា។

២ អាស៊ីតមហាសមុទ្រ៖ ការស្រូបយកកាបូនឌីអុកស៊ីតដោយមហាសមុទ្របានកាត់បន្ថយ pH នៃទឹកសមុទ្រ ដែលធ្វើឱ្យវាកាន់តែពិបាកសម្រាប់ផ្កាថ្មក្នុងការលូតលាស់ និងរក្សាកាល់ស្យូមកាបូណាតក្នុងគ្រោងឆ្អឹងរបស់វា។

៣ ការបំពុល៖ ការបង្ហូរទឹកដែលមានសារធាតុគីមីកសិកម្ម ទឹកសំអុយ និងកាកសំណល់ប្លាស្ទិក រួមចំណែកដល់ការបំពុលទឹក ដែលអាចប៉ះពាល់ដល់សុខភាពផ្កាថ្ម និងធ្វើឱ្យមានភាពតានតឹងកាន់តែខ្លាំង។

៤ ការនេសាទហួសកម្រិត៖ ការដកយកប្រភេទត្រីខ្លះបានរំខានដល់តុល្យភាពនៃប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីថ្មប៉ប្រះទឹក ដែលធ្វើឱ្យពួកវាងាយនឹងប្រែពណ៌។

៥ ដីល្បាប់៖ ការវិវឌ្ឍន៍ឆ្នេរ និងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនាំឱ្យមានការហូរច្រោះដី និងការហូរច្រោះដីល្បាប់ ដែលអាចធ្វើអោយផ្កាថ្មមានក្លិនស្អុយ ដោយរារាំងពន្លឺព្រះអាទិត្យ និងកាត់បន្ថយគុណភាពទឹក។

៦ ទេសចរណ៍គ្មាននិរន្តរភាព៖ ការខូចខាតរាងកាយដែលបង្កឡើងដោយយុថ្កា ការជាន់ឈ្លី ឬការបំពុលពីសកម្មភាពទេសចរណ៍ដែលនៅក្បែរនោះ អាចបង្កភាពតានតឹងដល់ថ្មប៉ប្រះទឹកយ៉ាងខ្លាំងផងដែរ៕