ប្រាសាទបាភួន គឺជាមហាសំណង់ប្រាសាទភ្នំ ដែលមានរាងពីរ៉ាមីដ ៣ ថ្នាក់អមដោយក្បាច់ចម្លាក់រចនាដ៏ល្អវិចិត្រ គួរឱ្យស្ងើចសរសើរអំពីស្នាដៃ និងទេពកោសល្យរបស់ដូនតាខ្មែរ ដែលបានសាងសង់នូវមហាស្ថាបត្យកម្មដ៏ល្អឥតខ្ចោះនេះ។ ប្រាសាទបាភួនកសាងឡើងនៅសតវត្សរ៍ទី១១ រវាងឆ្នាំ១០៦០ ដោយព្រះបាទឧទយទិត្យវម៌្មទី២ តំណាងឱ្យភ្នំសុមេរុដែលជាទីស្ថានរបស់អាទិទេព ដើម្បីឧទ្ទិសថ្វាយដល់ព្រហ្មញ្ញសាសនា។ ប្រាសាទដ៏ល្អឯកនេះស្ថិតនៅភូមិអង្គរក្រៅ ឃុំគោកចក ក្រុងសៀមរាប ខេត្តសៀមរាប បានកំពុងឆក់យកបេះដូងភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិ។
បច្ចុប្បន្នប្រាសាទនេះគឺមានភាពទាក់ទាញណាស់ ដោយសារសម្រស់ល្អអស្ចារ្យស្រស់ស្អាតមិនចាញ់ប្រាសាទអង្គរវត្តឡើយ។ ប្រាសាទបានភួនមានទម្រង់ជាប្រាសាទភ្នំ ដែលត្រូវបានកសាងឡើងអំពីថ្មភក់ បែរមុខទៅទិសខាងកើត និងមានគ្រឹះធ្វើអំពីថ្មបាយក្រៀម និងឈើមានគោបុរៈ នៅទាំងបួនទិស ព្រមទាំងមានរូបចម្លាក់ក្បាច់រចនា ល្អឆើតទាក់ទងទៅនឹងរឿងរាមកេរ្តិ៍ខ្មែរ និងមានក្បាច់ចម្លាក់ផ្សេងៗទៀត ទាក់ទងទៅនឹងល្បែងកីឡា និងរូបព្រះពុទ្ធចូលព្រះនិពា្វនដែលគេទើបកសាងនាសម័យលង្វែក។
ប្រាសាទនេះ មានស្ពានចូលពីខាងមុខប្រាសាទ ជិតព្រះលានជល់ដំរី ដែលស្ពាន ចូលប្រាសាទបាភួននេះ គឺជាកន្លែងពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរថតរូប ជាពិសេសសម្រាប់អ្នកថតរូបអាហ៍ពិពាហ៍។ ប្រាសាទបាភួនមានឈ្មោះដើមហៅថា ត្រីភូវនចូនាមណី ដែលក្រោយមកឈ្មោះនេះនៅសល់តែ “ភូវន” តែប៉ុណ្ណោះ ហើយពាក្យថា ភូវន ក្លាយជា “ភួន” វិញ។ ពាក្យ ត្រីភូវន មានន័យថា អ្នកដែលគ្រប់គ្រងលើភពទាំងបី ចំណែកពាក្យដែលក្លាយទៅជា ភួន គឺមានន័យថាលាក់បំបាំងកាយ។
សូមបញ្ជាក់ដែរថាប្រាសាទបាភួននេះ ធ្លាប់បានជួសជុលយ៉ាងតិចចំនួន ៣ ដងរួចមកហើយគឺ៖ លើកទី១ នៅស.វទី១៦, លើកទី២ នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៦០ និងលើកទី៣ នៅឆ្នាំ ១៩៩៥។ ប្រាសាទបាភួន គឺជាប្រាសាទខ្មែរដ៏ល្បីល្បាញមួយសម្រាប់ទេសចរណ៍គ្រប់ជាតិសាសន៍ ដែលចូលមកទស្សនាតំបន់រមណីយដ្ឋានអង្គរ ដោយសារតែសម្រស់ដ៏ស្រស់ស្អាត និងរចនាបទដ៏អស្ចារ្យ ជាពិសេសនោះគឺថ្មប្រាសាទដែលរុំព័ទ្ធដោយព្រៃឈើពណ៌បៃតងយ៉ាងក្រាស់ក្រែល បានធ្វើឱ្យលេចបរិវេណប្រាសាទទាំងមូលនៅចំកណ្តាល ប្រៀបបានដូចនឹងឋានសួគ៌ក្រោមមេឃអ៊ីចឹង៕
រូបភាពដោយ៖ Piak Lim
