“ប្រុងពលី” គឺជាពិធីមួយ ដែលគេតែងប្រារព្ធឡើងដើម្បីជាការសែនព្រេន បួងសួង សុំសេចក្តីសុខសប្បាយ ពីម្ចាស់ទឹកម្ចាស់ដី។ ខណៈដែលពិធីនេះទៀតសោតគឺតែងលេចឡើងស្ទើរតែគ្រប់ពិធីសំខាន់ៗទាំងអស់ក្នុងសង្គមខ្មែរ មិនថាពិធីមង្គលការ ឡើងផ្ទះ និងពិធីបញ្ចុះសីមាជាដើម។
អ្នកដែលរស់នៅភ្នំពេញឬតាមខេត្តនានា គេតែងហៅកិច្ចខាងលើនេះថា «ក្រុងពាលី»,ឬ «សែនក្រុងពាលី» ដោយពន្យល់ថាក្រុងពាលីជាម្ចាស់ទឹកម្ចាស់ដី។ ប៉ុន្តែបើនៅខេត្តសៀមរាប គេតែងហៅកិច្ចនេះថា «ប្រុងពលី»។ ខណៈដែលកិច្ច“ប្រុងពលី ឬក្រុងពាលី” នេះគេធ្វើឡើងខុសៗគ្នាទាំងរបៀបនៃការធ្វើ និងការជ្រើសរើសពេលវេលា ឧទាហរណ៍សព្វថ្ងៃមានអ្នកខ្លះរហូតដល់ទៅធ្វើកិច្ចនេះពេលព្រឹកទៀតផងដែលពីមុនមកពុំដែលមាននោះទេ។
ពាក្យថា «ប្រុង» ដែលប្រើក្នុងកិច្ចពិធីមានន័យថា «រៀបចំ», «ធ្វើឲ្យមានសណ្តាប់» ជាដើម។ ឯ«ពលី»គឺសំដៅដល់ការបូជា ការថ្វាយ ការលះបង់ ឬវត្ថុជាគ្រឿងបូជា។ល។ ដូច្នេះហើយប្រុងពលី គឺមានន័យថាជាការរៀបចំពិធីបូជា បួងសួង សុំសេចក្តីសុខចម្រើន និងបណ្តេញនូវអព្វមង្គល។
ចំពោះពាក្យក្រុងពាលីវិញ៖ “ក្រុង” មានន័យថា “ស្តេច ឬម្ចាស់” រីឯ “ពាលី” គឺទាក់ទងនឹងរឿងទេពកថាព្រហ្មញ្ញសាសនា ដែលទេពកថានោះមានយក្សមួយឈ្មោះ “ពាលី” ដើរអួត ក្អេងក្អាង ថាខ្លួនខ្លាំង ដល់ភ្នាល់ចាញ់ព្រះនារាយណ៍ទៅក៏អត់ដីនៅ ព្រះនារាយណ៍ក៏ឲ្យទៅនៅក្រោមដី ព្រោះយក្សនោះខូចពេក។ ចំណែករឿងមួយទៀតក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាវិញ “ពលី” នោះ គឺពលីនាងគង្ហីង ជានិមិត្តរូបនៃដី ដោយកប់ពែ ដែលមានរូបស្នងធ្វើពីម្សៅអង្ករ ទៅក្នុងដីជម្រៅប្រមាណជាងមួយចំអាម។ ដូច្នេះ កាលណាដែលគេនិយាយពីក្រុងពាលី គឺអាចជាការឧទ្ទិសទៅដល់យក្ស ឬក៏នាងគង្ហីងនោះ។
តាមអត្ថន័យដែលបានរៀបរាប់ខាងលើនេះឃើញថា ប្រុងពលី និងក្រុងពាលី ជាពាក្យដែលមានទំនាក់ទំនងគ្នា ក្នុងពិធីបន់ស្រន់ សុំការអនុញ្ញាតធ្វើពិធីផ្សេងៗពីម្ចាស់ទឹកម្ចាស់ដី។ ប្រុងពលី សំដៅដល់ពិធីការ ខណៈក្រុងពាលី សំដៅដល់អ្នកទទួលផលពីពិធីការនោះ។ ជារួមមក កាលបើយើងនិយាយពីពិធី គប្បីហៅថា ពិធីប្រុងពលី តែបើចង់ប្រើពាក្យថា ក្រុងពាលី គប្បីប្រើថា ពិធីសែនក្រុងពាលី ព្រោះពាក្យថា សែន ក៏សំដៅដល់សកម្មភាពបូជា ថ្វាយ លះបង់ ដូចនឹងពាក្យថា ពលី ជាភាសាបាលីដែរ៕










