ស្រាវជ្រាវដោយ ឈឹម សេរីភួន៖ នៅរដូវប្រាំងឆ្នាំ១៩៥៣ ង៉ិន ហោ បានដឹកនាំកងទ័ពខ្មែរ-វៀតមិញ ចំនួន២០០នាក់ ចាកចេញពីភូមិភាគបូព៌ា ទៅស្រុកព្រៃកប្បាស ខេត្តតាកែវ ភូមិភាគនិរតី ។ ជាមួយគ្នានោះដែរ ក៏មានកងទ័ពចល័តលេខ១៦០ លេខ១៧០ និងលេខ១៨០ របស់ឥស្សរៈខ្មែរ-វៀតមិញ កំពុងធ្វើសកម្មភាពនៅក្នុងខេត្តកំពត ខេត្តកំពង់ស្ពឺ និងភាគខាងត្បូងនៃខេត្តតាកែវ ផងដែរ ដោយក្នុងនោះ ញ៉ែម ស៊ុន ជាមេដឹកនាំកងទ័ពឥស្សរៈខ្មែរ-វៀតមិញ ប្រចាំខេត្តកំពត និងជាមេបញ្ជាការធំរបស់ ប៉ែន សុវណ្ណ បានទាក់ទងគ្នាយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយ មាស វង្ស ជាមេដឹកនាំកងទ័ពខ្មែរ-វៀតមិញ ដែលមានកងទ័ពឥស្សរៈប្រមាណ ២០០នាក់ទៀត ប្រចាំភូមិភាគខាងជើងខេត្តកំពង់ស្ពឺ និងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ។
របាយការណ៍នៅក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៩ ចៅហ្វាយខេត្តតាកែវ របស់រាជការខ្មែរបារាំង បានឲ្យដឹងថា ពួកឥស្សរៈ បានបង្ខំទារពន្ធពីអ្នកស្រុកត្រាំកក់ យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ហើយនៅឆ្នាំបន្ទាប់មក ប្រជាកសិករប្រមាណ៨ពាន់នាក់ ដែលរស់នៅរាយប៉ាយក្នុងស្រុកត្រាំកក់ ត្រូវបានអាជ្ញាធរឲ្យមករស់នៅប្រមូលផ្ដុំគ្នា បង្កើតជាភូមិ ចំនួន៩៨ភូមិ ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការជួយការពារសកម្មភាពលួចប្លន់របស់មេខ្មែរឥស្សរៈឈ្មោះ ម៉ុក ( ឈិត ជឿន ហៅម៉ុក ) ។ក្រោយមក នៅស្រុកបាទី ស្រុកសំរោង ស្រុកទ្រាំង ក្នុងខេត្តតាកែវ ក៏មានការប្រមូលផ្ដុំបង្កើតជាភូមិធំៗ ដើម្បីទប់ទល់ជាមួយពួកឥស្សរៈផងដែរ ។
ដោយឡែក កងទ័ពសាវ៉ាង វង្ស បានធ្វើសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងពួកវៀតមិញផង និងទាក់ទងសម្ងាត់ជាមួយចៅហ្វាយខេត្តកំពង់ស្ពឺ របស់រាជការខ្មែរបារាំង និងអាចទាក់ទងសម្ងាត់ជាមួយចៅហ្វាយខេត្តតាកែវ ផងដែរ ព្រោះនៅតាមផ្លូវនានាក្នុងខេត្តតាកែវ មានបាចខិត្តប័ណ្ណជាច្រើន ចុះនៅថ្ងៃទី១៥ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៥២ ចុះហត្ថលេខាដោយសាវ៉ាង វង្ស បានសរសេរអំពាវនាវឲ្យប្រជាជនខ្មែរទាំងអស់ រួបរួមគ្នាប្រឆាំងនឹងយួនវៀតមិញ ដោយនៅផ្នែកខាងលើនៃខិត្តប័ណ្ណទាំងអស់នោះ មានរូបសញ្ញាទង់ជាតិពណ៌ក្រហម និងរូបប្រាសាទអង្គរកំពូលបី ពណ៌លឿង នៅចំកណ្ដាល ។
នៅពេលព្រះមហាក្សត្រនរោត្តម សីហនុ ចាប់ផ្ដើមទាមទារឯករាជ្យពីបារាំង ព្រះអង្គបានប្រកាសថា សាវ៉ាង វង្សនេះ គឺជាកូនជើងរបស់បារាំង ហើយការដែលគាត់រត់ចោលមុខតំណែង និងឋានន្តរស័ក្ដិជាអនុសេនីយ៍ នៅក្នុងជួរកងទ័ពរាជការខ្មែរ-បារាំង នៅស្រុកលើកដែក (ខេត្តកណ្ដាល) កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ១៩៤៩ ទៅចុះចូលជាមួយពួកឥស្សរៈខ្មែរ-វៀតមិញ នោះ គឺបារាំង ជាអ្នករៀបចំឆាកល្ខោនឲ្យ សាវ៉ាង វង្ស ចេញទៅបង្កើតកងទ័ពឥស្សរៈក្លែងក្លាយនេះ ក្នុងបំណងឲ្យចូលទៅក្ដាប់សភាពការណ៍ និងបំបែកបំបាក់ផ្ទៃក្នុងរបស់ពួកឥស្សរៈ ហើយបារាំង បានលួចបញ្ចូនអាវុធ និងសម្ភារៈមួយចំនួនឲ្យទៅកងទ័ពរបស់សាវ៉ាង វង្ស នេះ ទៀតផង។ តែនៅក្នុងតំបន់ដែលគាត់កាន់កាប់ ប្រសិនបើគាត់ចង់សម្លាប់អ្នកភូមិណាម្នាក់ គឺគាត់សម្លាប់អ្នកភូមិនោះតាមអំពើចិត្ត ដូចពួកឥស្សរៈនៅកន្លែងផ្សេងៗទៀតដែរ៕ (វាយអត្ថបទដោយ៖ កញ្ញា កៅ សុផានីត)
