ម្រះ ជាប្រភេទដំណាំបន្លែសាមញ្ញមួយ ដែលពលរដ្ឋខ្មែរនិយមដាំដុះគ្រប់រដូវ ។ វាមានភាពងាយស្រួលក្នុងការដាំដុះ និងលូតលាស់ ។ អាកាសធាតុដែលធ្វើឱ្យដំណាំម្រះលូតលាស់បានល្អ គឺនៅចន្លោះពី ២៥ ទៅ ៣០ អង្សាសេ ។ ដោយឡែករដូវកាលសមស្របសម្រាប់ដាំដុះដំណាំនេះ គឺនៅក្នុងចន្លោះខែ តុលា – វិច្ឆិកា ឯការប្រមូលផលដល់ខែ កុម្ភៈរដូវប្រាំង ចាប់ពីខែ ឧសភា – កក្កដា ប្រមូលផលខែសីហា ។ ខាងក្រោមនេះជាវិធីសាស្រ្ត ក្នុងការដាំដុះ ដំណាំម្រះនៅក្នុងផើងងាយៗ…
១/. ការរៀបចំដាំដុះ៖
– ដីដែលមានលាយល្បាយជីកំប៉ុស្ត ដីមានលាយជីលាមកសត្វ និងកម្ទេចកម្ទីស្លឹកឈើងាប់
– ផើងដំណាំដែលមានទំហំធំ និងជ្រៅល្មម ដែលអាចបង្កភាពងាយស្រួលដល់ដំណាំ ក្នុងការចាក់ឫស
– កំណាត់ឈើឫស្សី សម្រាប់ធ្វើទ្រើង
– ត្រៀមគ្រាប់ពូជម្រះដែលមានប្រភពច្បាស់លាស់ (ពូជនាំចូលពីប្រទេសឬក្នុងស្រុក) ដែលមានទំហំថ្លោសៗ និងសុខភាពល្អ
– យកគ្រាប់ពូជម្រះទៅហាលថ្ងៃ១៥នាទី (ពេលព្រឹកអំឡុងម៉ោង ៨ ទៅ ៩ព្រឹក ឬបើពេលល្ងាច អំឡុងម៉ោង ៤ ល្ងាច) ហើយលាងទឹកឱ្យស្អាត
– យកគ្រាប់ពូជទាំងនោះ ទៅត្រាំក្នុងទឹកក្តៅអ៊ុនៗ ដោយខ្ចប់គ្រាប់ពូជនឹងកំណាត់សំពត់១ ទៅ ២យប់ ដើម្បីឱ្យគ្រាប់ពូជឆាប់ដុះពន្លកបានល្អ
២/. ការដាំដុះ៖
– ចាក់ដីចូលក្នុងផើងដំណាំ ក្នុងកម្រិតពេញល្មម
– យកគ្រាប់ពូជដែត្រាំទុកនោះ មកដាក់ដាំក្នុងផើងដំណាំដោយផ្ទាល់ ក្នុងមួយរណ្តៅចំនួន ២-៣គ្រាប់ ហើយរោយដីកប់ពីលើសើៗ
– យកកម្ទេចចំបើងគ្របពីលើ ដើម្បីការពារសំណើមដី រួចស្រោចទឹកឱ្យជោគ
– ក្នុងរយៈពេល៣ថ្ងៃបន្ទាប់ ត្រូវស្រោចទឹកបន្ត១ថ្ងៃម្តង (ទឹកត្រូវលាយជាមួយទឹកជីកំប៉ុស្ត ដើម្បីបំប៉នកូនដំណាំឱ្យដុះលូតលាស់ល្អ)
– រយៈពេល១០ថ្ងៃក្រោយកូនដំណាំ នឹងលូតលាស់ (ត្រូវជ្រើសដើមដែលថ្លោសល្អៗ សម្រាប់ដើមណាដែលមិនសូវល្អ ត្រូវដកចោល)
៣/. ការថែទាំ៖
– ត្រូវរកចំបើង ឬស្លឹកឈើស្ងួត មកគ្របកូនដំណាំ ដើម្បីការពារកម្តៅ
– ឧស្សាហ៍ជំរះស្មៅ ដើម្បីកម្ចាត់ជម្រករបស់សត្វល្អិត
– ពូនដី និងជ្រុំដី ដើម្បីឱ្យដីធូរ ងាយជ្រាបទឹកបានល្អ ក្រោយដាំបាន៧ ទៅ ១០ ថ្ងៃ
– ត្រូវស្រោចទឹកជាប្រចាំ មួយថ្ងៃពីរដង (ព្រឹកម្តង និងល្ងាចម្តង)
– ពេលម្រះចាប់ផ្តើមចេញផ្កា រហូតដល់ប្រមូលផល ត្រូវបន្ថែមការស្រោចស្រពទឹក និងបន្ថែមជី
– នៅពេលកូនម្រះចាប់ផ្តើមលូតលាស់ ត្រូវរកកំណាត់ឫស្សី មកឆ្នៃធ្វើជាទ្រើង ឬធ្នើ សម្រាប់ឱ្យម្រះវាឡើង
– ត្រូវកាត់ស្លឹកចាស់ ឬស្លឹកទុំចោល
– ត្រូវយកក្រដាសមកខ្ចប់ រុំផ្លែ នៅពេលម្រះផ្លែបាន១សប្តាហ៍
៤/. ការប្រមូលផល៖
– ក្រោយដាំដុះ៥០ថ្ងៃ ម្រះនឹងចាប់ផ្តើមឱ្យផល
៥/. ការទុកពូជ៖
– ត្រូវទុកម្រះរហូតដល់ផ្លែទុំល្មម គ្រាបសំបុរផ្កាឈូក ទើបអាចបេះទុកសម្រាប់ធ្វើពូជ
– កុំទុកឱ្យម្រះទុំពេក ព្រោះពេលដាំសារក្រោយ នឹងធ្វើឱ្យពូជក្លាយ បែកក្រឡាញឹក ក្លាយជាពូជមិនល្អ
– ដើម្បីសម្គាល់ថា ផ្លែម្រះមានគ្រាប់ពណ៌ផ្កាឈូក ត្រូវច្របាច់ផ្លែមើលបើឮសូរប្រោះ គឺផ្លែនោះ ល្មមអាចបេះធ្វើជាពូជបានហើយ
– ត្រូវរកផ្លែម្រះដែលបេះបាន មកពុះបំបែកយកគ្រាប់លាងទឹក ហើយហាលទុកក្នុងម្លប់២ទៅ៣ថ្ងៃ (ហាមហាលក្រោមកម្តៅព្រះអាទិត្យ ព្រោះវានឹងធ្វើឱ្យគ្រាប់ស្វិត ដាំលែងដុះ) រួចយកថង់កំណាត់សំពត់ច្រក សំដិលទុក តែកុំទុកឱ្យហួស ១ឆ្នាំ
– ចំពោះគ្រាប់ពូជម្រះដែលបេះភ្លាម មកដាំភ្លាម ក៏បានផលល្អដូចគ្រាប់ទុកយូរដែរ ៕
